Eğer bir kullanıcı deneyimi (UX) ve kullanıcı arayüzü (UI) tasarımcısıysanız, yaptığınız tasarımdaki en ufak detayın bile ne kadar önemli olduğunu unutmamanız gerekir. Tasarımda psikoloji çok önemli bir yere sahiptir. Bunun en bilinen örneği olan Gestalt prensibini sanırım duymayan yoktur. Ama sadece görsel materyallerde değil, yazı tiplerinde de psikolojinin kullanıldığı bir alan var o da büyük harf kullanımı.
Birçoğumuz bu konunun üzerine düşünmeden, çoğunlukla içgüdüsel hareket ediyoruz. Ancak, kullandığımız dili ve hitap ettiğimiz kitleye vereceğimiz mesajı önemli ölçüde belirleyen etkenlerden birisi de tipografi. Tipografide her ne kadar akla ilk olarak font kullanımları ve hiyerarşik boyutlandırmalar gelse de, büyük harf kullanımı da en az bunlar kadar markamızın kimliği için önemli.
Büyük harf kullanımı yazının okunabilirliğini ve anlaşılırlığını etkilediği gibi, verilmek istenen marka kimliğini de yansıtır. Bu konuda 2 temel kullanım şekli vardır: “Title Case” ve “Sentence Case”. Maalesef bu tanımların tam anlamıyla Türkçeleştirilmiş bir karşılığı olmadığı için, İngilizce tanımlarla devam edeceğim.
Title case, her kelimenin büyük harfle başladığı kullanım şekli iken, sentence case ise sadece cümlenin ilk kelimesinin büyük harfle yazıldığı kullanım şekline verilen isimdir.
Bu noktada birkaç örnekle farkları daha iyi kavramaya çalışalım. Büyük firmaları kıyaslayalım. Apple, ürünlerinde genellikle title case kullanır. Kendi kurallarını tanımladığı bir açıklamasını aşağıda görebilirsiniz.
İngilizce için yapmış olduğu bu kuralları Türkçe için düşündüğümüzde, “ve”, “veya” “-de” gibi bağlaçların küçük, diğer yazıların büyük yazılması şeklinde olduğunu düşünebiliriz.
Sentence case örneği olarak Google’ı ele alabiliriz. Yazının ilerisinde değineceğim gibi, neredeyse her alanda sentence case örneği kullanıyor olsa da bazı kafa karıştıran kullanımları da mevcut. Bu da tutarlılık açısından soru işareti yaratabiliyor.
Peki hangi türü kullanmalıyız? Bu sorunun cevabı tamamen sizin nasıl bir mesaj vermek istediğinize bağlı. Gelin ayrı ayrı bu türlerin nasıl kullanıldığını inceleyelim.
Başlıklarda Her Kelimedeki İlk Harfin Büyük Kullanımı Nasıl Bir Mesaj Verir?
Her kelimenin büyük yazıldığı bir buton gördüğümüzde ne düşünürüz? Genellikle Title Case daha düzenli ve daha resmi bir görünümdedir. Görsel olarak da bu düzenli ve kararlı duruşu, yazılmış olan kelimenin vurgusunu ve markanıza olan güveni de artırır. Bunun yanısıra, yazıdaki hiyerarşiyi ve odaklanılacak yerleri belirmek için de fayda sağlar.
Nasa’nın Websitesi: Title Case kullanarak daha profesyonel bir duruş sağlanmış.
Başlıklarda Sadece İlk Harfin Büyük Kullanımı Neden Tercih Edilmeli?
Tabii her marka profesyonellik önceliğiyle kurumsal kimliğini oluşturmak zorunda değil. Bazı markalar özellikle samimiyeti daha çok önceler. Bu açıdan sentence case daha uygun sayılabilir.
Birkaç websitesi örneğinden ele alalım. Sosyal medya uygulamalarının neredeyse tamamı samimiyet odaklı olduğu için sentence case kullanıyorlar.
Twitter giriş ekranı. “Giriş yap” butonunda sentence case kullanımı görülmekte.
Profesyonel temalı Linkedin dahi, sosyal medya sitesi olduğu için sentence case tercih etmiş.
Sentence Case’i sadece samimiyet temasıyla sınırlamamak gerek. Samimiyetin yanısıra kolay okunabilir olması sebebiyle de sosyal medya siteleri gibi sitelerde öncelikli tercih edilmekte. Yukarıda yer alan “Profesyonel topluluğunuza hoş geldiniz!” yazısı title case olarak yazılmış olsa sizde nasıl bir duygu uyandırırdı? Uzunca yazılmış olan bu başlığı okumak kolay olur muydu?
Bir de işin tasarımcı ve yazılımcı tarafından bakalım. Sentence case kullanımı her zaman için daha kolay anlaşılabilir ve hem tasarımcı hem yazılımcıların ortak noktada buluşabileceği bir alan olmaktadır. Google’ın ilk kullanıcı deneyimi yazarı Sue Factor, tam da bu sebeple Google’ın bu yapıyı kullandığını söylüyor. Birden fazla kişiyle hazırlanan website tasarımlarında ortak dilde buluşmak için en güvenli yol olarak sentence case öne çıkıyor.
Yazının başlarında da değindiğim gibi, Google her ne kadar sentence case kullanıyor olsa da, bazı kafa karıştıran ve hata kabul edilebilecek tasarımları da gözüme çarptı. Gelin Google Drive örneğine beraber bakalım.
Çoğunlukla sentente yapısı kullansa da footerda ve bazı kartlarında title case kullanılmış
Birden Fazla Büyük Harf Dili Kullanımı
Google Drive görselinde de göründüğü gibi büyük harf kullanımındaki tutarsızlıklar, zaman zaman markaya olan algıda soru işaretlerine yol açabilir. Dünyanın en büyük markalarından biri olan Google’da bile bu tip bir ikilemin olmasından yola çıkarak, birçok markanın bu konudaki dikkatlerinin ne derecede olduğunu sorgulayabiliriz.
Tabii bir de bu uyumsuzluğun müşterisinde uyandırdığı geri dönüşü de düşünmekte fayda var. Bu yazıyı okuyan sizler, az veya çok kullanıcı deneyimi hakkında bilgi sahibi olan kişiler olarak, bundan sonra böyle hatalarla karşılaştığınızda mutlaka bir kez daha düşüneceksiniz. Bu tutarsızlıkları gördüğünüzde sizin gözünüzde markanın güveninde bir değişiklik olur mu? Bunu düşünerek kendi tasarımlarınızda da bu konuyu öncelemeyi düşünebilirsiniz.
Farklı Kullanım Çeşitleri
Peki yalnızca yukarıda verilen iki örnekle sınırlı kalmak zorunda mıyız? Elbette hayır, ancak bazı şartlarla. Kendi markanız için kendi dilinizi oluşturmanız da bir alternatif. Bazı markalar, kurumsal kimliklerine uygun olduğu için bütün harfleri büyük harf ya da bütün harfleri küçük harf olarak kullanmayı da tercih ediyorlar. Siz de kendi kimliğinizi kendiniz belirlerken, tipografi kullanımınızı da kendi dilinize adapte edebilirsiniz.
